Collagen dưới con mắt của bác sĩ da liễu

“Bác sĩ ơi, tình hình là em chỉ mới 28 tuổi, mà sao tình trạng em xuống cấp quá, ai cũng kêu em bổ sung thêm collagen cho da sáng mịn. Hôm qua em đi tìm hiểu thử, thấy rất nhiều loại, nhức cả đầu, hoa cả mắt. Loại uống, loại thoa, cái nào cũng quá trời. Em hoang mang quá không biết loại nào có hiệu quả để đầu tư lâu dài cho làn da. Bác sĩ tư vấn giúp em!”

Cách đây khoảng một thập kỷ, các sản phẩm bổ sung collagen chỉ có thể được tìm thấy trong hiệu thuốc về da liễu và thẩm mỹ. Nhưng những năm gần đây, các sản phẩm này nở rộ như hoa, được trưng bày và bán rộng rãi ở cả các tòa nhà thương mại sang trọng lẫn cửa hàng tạp hóa bình dân. Sự phổ biến của collagen lớn mạnh đến nỗi, nó được ví von như một đế chế trong ngành công nghiệp mỹ phẩm. Là phụ nữ, nào có ai không rung động trước những sản phẩm đẹp mắt, kèm theo lời hứa kiểu như “bạn uống 1 viên thuốc, và tuổi trẻ sẽ quay lại”

“Collagen là cái gì vậy?”

Đó là một loại protein, đóng vai trò vô cùng – vô cùng – quan trọng trong việc tạo nên kết cấu của làn da và các cơ quan khác (gân, xương, cơ…vv). Theo MediLexicon, collagen gồm ba chuỗi polypeptide gắn kết với nhau bởi một cấu trúc xoắn ba chặt chẽ. Chính cấu trúc độc đáo này, đã mang đến cho collagen độ bền vững còn lớn hơn cả các loại thép con người có để xây nên các tòa nhà cao tầng. Có ít nhất 16 loại collagen, nhưng 80-90% collagen trong cơ thể chúng ta thuộc loại I, II và III.

Các bó collagen ở da, có tác dụng nâng đỡ làn da, đem lại vẻ săn chắc và tươi trẻ

Sự liên quan giữa collagen và sắc đẹp

Collagen chiếm khoảng 75% da chúng ta, do đó, nếu collagen đầy đủ và khỏe mạnh – da sẽ có vẻ ngoài săn chắc, đàn hồi, căng mịn và đầy đặn cách tuyệt vời. Tuy nhiên, collagen không tồn tại mãi mãi theo năm tháng. Khi chúng ta già đi, collagen cũng già nua và mất dần đi, trong khi sự sản xuất collagen mới ngày càng ít lại. Hậu quả của quá trình này là sự hình thành những nếp nhăn, dấu chân chim, da chùng nhão, thô ráp sần sùi.

Sự tổng hợp Collagen diễn ra như thế nào?

Collagen được tạo ra bởi các nguyên bào sợi, nằm ở lớp hạ bì. Ngoài collagen, các nguyên bào sợi cũng sản xuất ra các protein ở da khác như elastin (một yếu tố trong da, cùng với collagen giúp da đàn hồi và căng hơn) và glucosaminoglycans (là yếu tố giúp da ngậm nước).

Sự thay thế collagen già nua cũ kỹ và tổng hợp collagen non trẻ khỏe mạnh, là một quá trình tự nhiên, xảy ra liên tục và mạnh mẽ. Cho đến khoảng 25 tuổi, quá trình này ít nhiều có sự suy giảm, mà bằng mắt thường chúng ta không nhận ra được. Rồi khi bước sang tuổi 40, chúng ta bất giác nhận ra “ồ, sao gương mặt mình có màu hơi xỉn tối, vài vết chân chim nơi khóe mắt và môi”. Nếu lúc đó chúng ta vẫn thờ ơ hờ hững, thì khi ngấp nghé tuổi 50, mọi nỗ lực níu kéo tuổi trẻ gần như là vô vọng và hết sức tốn kém.

Vì lý do đó, trong cuộc chiến chống lại lão hóa, việc làm sao để làn da duy trì được lượng collagen dồi dào là hết sức quan trọng. Tuy nhiên, không phải tất cả các hình thức bổ sung collagen đều thỏa đáng và da có thể hấp thu được. Chỉ số ít trong đó là có hiệu quả mà thôi!

“Mau nói cho tôi biết, làm sao để lượng collagen của tôi mất đi thật chậm?”

Cách tốt nhất để ngăn chặn sự suy thoái của collagen là 1) tránh các tia UVA – UVB, và 2) ngăn chặn các gốc tự do.

Việc tiếp xúc với tia cực tím UVA và UVB từ mặt trời chiếm khoảng 90% nguyên nhân gây lão hóa da sớm. Các tia cực tím trong ánh sáng mặt trời làm tăng tốc độ thoái hóa collagen, đồng thời gây sự tích tụ của bất thường elastin. Vì lý do đó, việc tiếp xúc với tia cực tím phải được hạn chế tối đa, và những ai trên 6 tháng tuổi đều nên sử dụng kem chống nắng hàng ngày.

Bước thứ hai trong việc bảo vệ collagen là việc bổ sung chất chống oxy hóa, chống lại các gốc tự do từ ánh sáng mặt trời – ô nhiễm – khói thuốc lá…vv. Đồng thời kích thích cho collagen được sản sinh ra nhiều hơn. Có một số yếu tố có thể làm suy giảm mức độ collagen trong cơ thể:

• Thuốc lá có chứa nicotine, gây tổn hại cả collagen lẫn elastin trong da.
• Ăn/uống thực phẩm chứa nhiều đường: một chế độ ăn nhiều đường làm cho sợi collagen mất tính chun giãn mà trở nên khô, giòn và yếu.
• Các bệnh lý liên quan đến hệ miễn dịch: Một số bệnh lý miễn dịch, gây ra sự hủy hoại trên mô đích là collagen

“Tôi có thể làm gì để thúc đẩy sự tổng hợp của Collagen?”

Có rất nhiều cách để thúc đẩy sự tổng hợp các sợi collagen mới và khỏe mạnh.

Đầu tiên, bạn cần cung cấp cho da một lượng đủ vitamin C. Vitamin C đóng vai trò khá quan trọng trong chuỗi quá trình hình thành collagen. Nếu không có đủ lượng vitamin C, quá trình tạo collagen có thể bị phá vỡ. Nhu cầu vitaminC hàng ngày là 500mg, tốt nhất là uống vào buổi sáng.

Một cách yêu thích của tôi để thúc đẩy sự tổng hợp collagen là tẩy tế bào chết. Tôi thường tẩy tế bào chết bằng acid glycolic và acid lactic, để làn da được khỏe mạnh và rạng rỡ hơn. Theo vài kết quả nghiên cứu khoa học, việc tẩy tế bào chết đúng cách sẽ loại bỏ lớp dầu thừa và lớp tế bào chết của da, đồng thời kích thích tái tạo tế bào, tổng hợp các glycosaminoglycans và collagen trong da.

Thêm vào đó, “massage mặt hàng ngày sẽ giúp thúc đẩy sản xuất collagen, đem đến cho làn da một vẻ đầy đặn hơn” Nichola Joss, một chuyên gia của viện chăm sóc da Sanctuary Spa đã nói như vậy.

Cách thứ tư để thúc đẩy sự tổng hợp collagen là sử dụng kem thoa có chứa retinol hay peptide. Các nguyên bào sợi ở lớp hạ bì sẽ tăng tốc quá trình tổng hợp collagen khi có sự hiện diện của các peptide và retinoid. (Vai trò của peptide trong chống lão hóa)

Cách thứ năm để tăng sản xuất Collagen, chúng ta cần đến sự giúp sức của bác sĩ thẩm mỹ thông qua việc sử dụng các liệu pháp laser và ánh sáng.

Ở thời kỳ mãn kinh, lượng hoormon nữ estrogen sụt giảm nghiêm trọng. Mà estrogen lại là một yếu tố góp phần làm collagen khỏe mạnh, và hạn chế nếp nhăn. May mắn làm sao, chúng ta có khá nhiều các loại thực phẩm có chứa estrogen thực vật (phytoestrogen) có thể phần nào thay thế cho estrogen nội sinh đã mất. Hãy thêm các loại hạt, đậu nành vào chế độ ăn hàng ngày, hoặc nếu có điều kiện – hãy tìm kiếm một loại kem thoa có chứa phytoestrogens để kích thích sản sinh collagen

“Collagen trong da của tôi có thể tăng lên, nhờ một loại thuốc uống bổ sung collagen sao?”

Nhiều nhà nghiên cứu nói “đương nhiên rồi”, những người khác nhao nhao phản đối rằng “đó là chuyện không tưởng”.

Vậy, chúng ta có nên thêm sản phẩm uống nào đó có chứa collagen vào thói quen chăm sóc da hàng ngày? Trên thực tế, một số người thận trọng tỏ ra khá hoài nghi đối với lời mời chào mà việc uống collagen đem lại. Bên cạnh đó, nhiều người đã tự trải nghiệm và tự cảm nhận thì lại cảm thấy lạc quan vô cùng. Kết quả là 50 – 50.

Về mặt khoa học, các nghiên cứu lâm sàng khác nhau đã chứng minh hiệu quả đáng kể của collagen dạng uống: da được cải thiện do tăng mật độ của các nguyên bào sợi và collagen. Chính sự bổ sung dài hạn và liên tục sau khoảng 100 – 130 ngày của collagen qua đường uống, đã làm tăng sự ổn định và tính đàn hồi của da. Da trở nên tươi sáng hồng hào, đồng thời cải thiện ít nhiều tình trạng móng tay và tóc khô giòn gãy rụng.

Có nhiều axit amin cần thiết cho sản xuất collagen, mà chúng ta có thể có được thông qua chế độ ăn: lòng trắng trứng, thịt, pho mát, đậu nành và bắp cải, cam, dâu, bưởi.

Trái với những ý kiến ủng hộ, nhiều chuyên gia cho rằng, collagen – giống như tất cả các protein khác, được tạo thành từ các axit amin. Việc uống bổ sung collagen (dạng viên/nước/bột…vv) cũng chỉ tương tự ta ăn các loại thực phẩm có chứa collagen vừa kể trên. Và khi một người uống một viên collagen/một gói bột collagen/một lọ nước collagen vào cơ thể, nó được phân tách thành nhiều acid amin, và chia nhau đi khắp cơ thể.

Trong một nghiên cứu uy tín vào đầu năm 2014, giữa hai đối tượng là “có uống collagen” và “không uống collagen”, thì sau 8 tuần, chỉ có khoảng 20% trong nhóm có uống collagen giảm nếp nhăn ở mắt. Và câu hỏi “Có bao nhiêu % collagen mà ta uống, sẽ tạo thành collagen ở da?” đến giờ vẫn là một câu hỏi chưa có lời giải đáp chung. Vì vậy, collagen vẫn chỉ được xem là thực phẩm chức năng (tức là: có thì tốt, không có..chẳng sao cả), chứ chưa được xếp vào nhóm thuốc điều trị.

“Có người đã nói với tôi, các loại kem có chứa collagen để xóa nếp nhăn khi thoa lên da “chỉ là một sự lãng phí tiền bạc”. Điều này có đúng không?”

Collagen có trong các sản phẩm y tế và mỹ phẩm chăm sóc da hiện nay trên thị trường, thường có nguồn gốc từ collagen của trâu, bò, lợn hoặc cừu.

Có nhiều doanh nghiệp mỹ phẩm đã tuyên bố là họ đang nắm trong tay loại collagen mà sau khi thoa lên da, sẽ giúp bổ sung collagen trực tiếp cho làn da. Nhưng dường như đã bùng ra sự tranh luận giữa các nhà khoa học về tuyên bố này. Đa phần các chuyên gia thực sự tin rằng, collagen có phân tử lượng quá lớn, nên không thể nào thẩm thấu vào da chỉ bằng cách thoa ngoài da được. Nói cách khác, collagen đó chỉ có thể nằm “lềnh phềnh” trên khuôn mặt, rồi mất đi sau vài cú cọ quẹt hoặc rửa mặt. Richard Guy, giáo sư khoa dược tại Đại học Bath (Mỹ), bày tỏ rằng “Ý tưởng tạo ra collagen tự nhiên chỉ bằng việc thoa lên da là một ý tưởng khá lố bịch”, và cho rằng chi tiền ra để mua collagen, chỉ như đem tiền quẳng xuống cống.

Tuy nhiên, vài người lại cho rằng phủ nhận hoàn toàn tác dụng của collagen thoa là hơi sớm, phiến diện và khắt khe. Do đó, cần phải thực hiện thêm nhiều nghiên cứu khoa học để cung cấp bằng chứng về tính hiệu quả của collagen thoa trên da cho người tiêu dùng.

Tóm lại, collagen là yếu tố quan trọng trong việc duy trì 1 làn da đẹp, khỏe mạnh. Các sản phẩm bổ sung collagen ngày càng đến gần hơn với người tiêu dùng, nhưng dường như tác dụng của các sản phẩm này đang được thổi phồng quá mức. Chúng ta cần nhiều hơn nữa các công trình nghiên cứu sâu hơn, số liệu đủ mạnh để đưa ra các kết luận về lợi ích đích thực của các sản phẩm này. Cuối cùng là, nếu như khả năng tài chính có hạn, chị em phụ nữ chúng ta vẫn có thể bảo vệ và tăng cường sản xuất collagen nội sinh bằng chống nắng hiệu quả, ăn uống đủ chất.

Chúc các bạn luôn đẹp.